PATARA’DAN LİBYA’YA KÜLTÜREL “MESAJ”
OSMANLI’NIN TRABLUSGARB İLE BAĞLANTISI TURİZME AÇILIYOR
ANADOLU’NUN İLK TELSİZ TELGRAF İSTASYONU 114 YIL SONRA RESTORE EDİLİYOR
2’NCİ ABDÜLHAMİT’İN EMRİYLE KURULAN İSTASYON MÜZEYE DÖNÜŞTÜRÜLECEK
BAKAN VARANK SOSYAL MEDYE HESABINDAN DUYURDU:
PATARA’DAKİ TELSİZ TELGRAF İSTASYONU SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI TARAFINDAN RESTORE EDİLECEK
PATARA VE DERNE’DEKİ İSTASYONLAR İTALYANLAR TARAFINDAN BOMBALANMIŞTI
ATATÜRK DERNE CEPHESİ KUMANDANLIĞINDA YEREL HALKI TEŞKİLATLANDIRMIŞTI
Likya Medeniyetinin ana limanı olan Patara, 114 yıl önce telsiz telgraf ile bağlandığı Libya’ya bu kez “kültürel bir mesaj” verecek. Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuzey Afrika’daki son toprağı Trablusgarb ile tek bağlantısı olan telsiz telgraf istasyonu, restore edilecek. Patara Örenyeri’nin bitişiğinde bulunan Anadolu’nun ilk telsiz telgraf istasyonu müzeye dönüştürülerek turizme kazandırılacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2020’yi Patara Yılı ilan etmesinin ardından 2’nci Abdülhamit’in emriyle kurulan istasyon, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bağlı Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın (BAKA) desteğiyle yeniden ayağa kaldırılarak bölgesel kalkınmaya da katkı sağlayacak.
Sosyal medya hesabından açıklamalarda bulunan Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, “Kuzey Afrika’daki son toprağımız Trablusgarp ile bağlantımızı sağlayan telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun olarak restore ediyoruz. Hem ecdadımızın sembol anıtlarından birini kazanacak, hem de bu yapıyı turizme ve bilim insanlarımızın çalışmalarına açacağız.” ifadelerini kullandı.
1906 yılında Anadolu ile Trablusgarb’ı birbirine irtibatlandıran iki istasyon kuruldu. Biri Patara’da diğeri Derne’de bulunan istasyonlar, yaklaşık 110 yıl önce farklı zamanlarda İtalyanlar tarafından bombalanarak tahrip edildi. Mustafa Kemal Atatürk de Libya’daki istasyonun bulunduğu Derne’de yerel halkı teşkilatlandırarak İtalyanlara karşı savaştı.
KÖKLÜ BAĞLAR
Deniz yetki alanlarının sınırlandırılmasına dair mutabakat muhtırası ile diplomatik, siyasi, ekonomik ve askeri birçok alanda iş birliğini derinleştiren Türkiye ve Libya, tarihten gelen köklü bağlarını yeniden keşfediyor. Türkiye, Osmanlı İmparatorluğu toprakları içinde bulunan Libya ile olan sıkı ilişkilerini kültürel bir boyuta da taşıyor.
MÜZE OLACAK
Antalya'nın Kaş ilçesinde yer alan, Likya Birliği'nin başkenti olarak bilinen Patara'daki Osmanlı’nın ilk ve devrinin en ileri telsiz telgraf istasyonu, restorasyonu yapılarak müzeye dönüştürülecek. Başvurusu Antalya Valiliği Yatırım, İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı tarafından yapılan BAKA tarafından belirlenen iştirakçilerden Kaş Kaymakamlığı, Kaş Belediye Başkanlığı, Antalya İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Patara Kazı Başkanlığı’nın katıldığı proje, 24 ayda sonuçlandırılacak. Proje ile Patara Telsiz Telgraf İstasyonu Külliyesi restorasyonu kapsamında telsiz ana istasyonu, tesisat binası, lojman binası, telsiz kulesi tekrar ayağa kaldırılacak. Bölgenin mekanik ve elektrik tesisat kurulumları ile çevre düzenlemesi yapılacak.
12 BİN OSMANLI LİRASI
2’nci Abdülhamit, 1906 yılında Osmanlı ile kara bağlantısı kalmayan Libya’yla daha hızlı iletişim sağlamak amacıyla biri Patara diğeri Derne’de iki istasyon yaptırdı. Döneminin en teknolojik cihazlarıyla donatılan istasyonlar için devlet bütçesinden önemli bir miktar olan 12 bin Osmanlı Lirası harcandı.
HEDEF GÜNLÜK 4 BİN KELİME
Patara'daki istasyonun karşılığı olan Derne ile arasındaki mesafe, kuş uçuşu 850 kilometre. O dönemde bu mesafede iletişim sağlayan başka bir sistem bulunmuyordu. İki istasyon arasında günde 4 bin kelimenin aktarılması hedeflendi.
AKDENİZ’DEKİ GEMİLER DE FAYDALANIYORDU
Patara’daki istasyonun açılışı, 2’nci Abdülhamid’in tahta çıkışının yıl dönümünde gerçekleştirildi. İstasyon, sadece Derne ile iletişimi sağlamıyordu. Aynı zamanda Akdeniz'de seferde olan askeri gemiler ile uzak ticari gemiler de istasyondan başta meteorolojik bilgiler olmak üzere faydalanıyordu.
ÖNCE DERNE SONRA PATARA BOMBALANDI
İtalyanların 1911’de Derne'deki istasyonu bombalamasıyla birlikte Patara-Derne irtibatı kesildi. İtalyanlar daha sonra Patara'yı da bombaladı. Ardından gelen Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı sonrasında harabeye dönen Patara’daki istasyon, 114 yıl sonra bu kez müze olarak turistlere ve bilim insanlarına hizmet verecek.
TEKNOLOJİ MİRASI
Patara Antik Kenti Kazı Başkanı ve Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Havva İşkan Işık, istasyonun 2’nci Abdülhamit’in vizyon projesi ve son derece önemli bir teknoloji mirası olduğunu söyledi.
BİRİ PATARA DİĞERİ DERNE’DE
İstasyonun Alman Siemens Halske firmasına yaptırıldığını anlatan Prof. Işık, “Bu istasyon, 850 kilometreyi kesintisiz aşarak Akdeniz'den Libya’ya ulaşmaktadır. Trablusgarb'ın doğusunda Derne kentinde konuşlanan karşı istasyonumuzla bir haberleşme sağlanmış ve Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprakları da böylece güvence altına alınmak istenmiştir.” dedi.
İKİ İSTASYON DA BOMBALANDI
Prof. Işık, 1911 yılında Trablusgarb savaşının ilanından kısa bir süre sonra İtalyanların Derne’deki istasyonu bombaladığını belirterek “Buradaki istasyonumuz da İtalyan donanması Anadolu kıyılarına geldikten sonra bombalandı. O bombalamada Patara Antik Tiyatrosu da büyük hasar gördü.” diye konuştu.
Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da kalan son toprağı için verdiği mücadelenin asla unutulmaması gereken bir diğer isminin Mustafa Kemal Atatürk olduğuna işaret eden Işık, şöyle devam etti:
GÖZÜNDEKİ DERNE HATIRASI: O gönüllü bir Osmanlı subayı olarak Derne'de göreve gitmiş ve orada İtalyanlarla mücadeleyi yürütmüştür. Gözündeki rahatsızlığın nedeni de Derne'deki şarapnel yarasıdır. Dolaysıyla Patara’daki telsiz telgraf istasyonu, Osmanlı’nın son mücadelelerinin ve Türkiye'nin yeniden inşası azminin adeta bir simgesi niteliğindedir. Bu teknoloji mirasımızın ayağa kaldırılması nedeniyle Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan, Kültür ve Turizm Bakanımız Mehmet Nuri Ersoy ve Sanayi ve Teknoloji Bakanımız Mustafa Varank'a teşekkür ediyorum.
KAZI ÇALIŞMALARI BİTTİ
BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler, istasyon ile ilgili kazı çalışmalarının tamamlandığını, restorasyona ilişkin ihalenin yapıldığını kaydederek “Restorasyon çalışması neticesinde ana istasyon binası, lojman binası, depo alanı ve dört kuleden bir tanesini ayağa kaldıracağız.” dedi.
SEMBOL ANITLARDAN BİRİ
İstasyonun tarihi, kültürel, diplomatik, teknolojik açıdan önemi olduğuna değinen Genel Sekreter Güler, “Aynı zamanda o dönemden bugüne ayakta kalan muhtemelen tek eser olduğu için yapıyı bilim insanlarının çalışmalarına sunacağız. Bu proje ile Libya ile güçlü bir şekilde devam eden tarihi bağlarımızın en önemli sembol anıtlarından birini de inşa etmiş olacağız.” diye konuştu.
DERNE KOMUTANI MUSTAFA KEMAL
1911’de kolağası yani yüzbaşı olan Mustafa Kemal Atatürk, Mısır ve Tunus üzerinden gizlice bugünkü Libya topraklarına geçti. Gönüllü olarak yerel halkı İtalyanlara karşı teşkilatlandırma görevi verilen Mustafa Kemal, Derne’de bir hava saldırısı sırasında gözünden yaralandı. Burada kurmay binbaşılığına terfi eden ve Derne Komutanı olan Mustafa Kemal, İtalyanlara karşı başarılı olsa da Balkan Savaşı’nın patlak vermesinin ardından 18 Ekim 1912’de imzalanan Uşi Antlaşması ile Derne, İtalya’ya bırakıldı.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN 2020’Yİ PATARA YILI İLAN ETTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, şubat ayında yaptığı bir açıklama ile 2020’yı Patara Yılı ilan etti. Patara’nın Anadolu tarihinin önemli sembollerinden biri olduğuna işaret eden Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Osmanlı Devleti, Kuzey Afrika ile olan telgraf bağlantısını Patara Telsiz Telgraf İstasyonu aracılığı ile sağlıyordu. Yaklaşık 850 kilometrelik uzunluğuyla, Avrupa’nın en büyük hattının ucunda yer alan Patara İstasyonu, İtalyanlar tarafından bombalanana kadar, ülkemize çok önemli hizmetler vermiştir. Bu telsiz telgraf istasyonunu aslına uygun şekilde yeniden ayağa kaldırıyoruz.” dedi.
PATARA NEDEN ÖNEMLİ?
Patara Antik Kenti, Fethiye-Kalkan arasında Ovagelemiş Köyü yakınlarında bulunuyor. Antik dönemde Likya'nın en önemli ve en eski şehirlerinden biri olan Patara, tarihte bilinen ilk demokratik federasyon olan Likya Birliği’nin de önemli bir üyesi. ABD anayasasına ilham kaynağı olan Likya’nın federatif sisteminde bir meclis bulunuyor. Patara’daki Likya Birliği’nin Meclis Binası, tarihi önemine atıfla TBMM Başkanlığı tarafından restore edildi.
NOEL BABA’NIN MEMLEKETİ
Anadolu’da antik dönemden günümüze ulaşan tek deniz feneri Patara’da bulunuyor. Şehir kapısından suyollarına kadar daha pek çok özelliğe sahip Patara’da 1988 yılından bu yana kazılar sürdürülüyor. Caretta Carettaların milyonlarca yıldır yumurtalarını bırakıp yavruladıkları ender sahillerden birine sahip olan Patara, Noel Baba olarak bilinen Aziz Nikolaos’un da memleketi. Patara, aynı zamanda Anadolu'dan Roma'ya nakledilen tahılların depolandığı ve saklandığı önemli bir limana da ev sahipliği yapıyor.
