YENİ Sıkça Sorulan Sorular

 

Sadece KAYS programı üzerinden yapacağımız başvurular yeterli mi?
Hayır. İnternet üzerinden başvurunuz, başvuru formu ve eklerinin doldurulması, destekleyici belgelerin KAYS’a yüklemesi ile tamamlanır. Ancak, Ajans tarafından proje başvurunuzun tam olabilmesi proje başvuru dosyalarının fiziki olarak da Ajansa teslimi gerekir. KAYS portalında doldurduğunuz kısımların her birinden 3’er adet çıktı alınması, yetkili tarafından imzalanması ve destekleyici belgeler bu çıktılara eklenerek Ajansa son başvuru tarihi ve saatine kadar teslim edilmesi gerekmektedir.
Proje yazma konusunda danışmanlık hizmeti almalı mıyız? Bize önereceğiniz bir firma var mı? Ajans proje yazma konusu bize destek sağlayabilir mi?
Ajansımız uzmanları tarafından Mali Destek Programına ilişkin tüm il ve ilçe merkezlerinde bilgilendirme ve eğitim toplantıları yapılmaktadır. Yardım masalarında hazırlık aşamasında olan projelere ilişkin görüşler iletilmektedir. Ancak faydalanıcı adına Ajans uzmanlarınca proje yazılamaz veya projelere müdahale edilemez. Ajans başvuru sahiplerinin çalışabileceği danışman firma öneremez. Bu konuda Ajansımız hiçbir danışman/danışmanlık firması ile ilişki içinde bulunmamaktadır.
Proje hazırlık aşamasına destek veriliyor mu? (proje yazılması sırasındaki maliyetler vb. )
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı kapsamında Ajans, başarılı projelerle sözleşme imzaladıktan sonra gerçekleşecek maliyetlere destek sağlar. Projenin hazırlık aşamasında katlanılan maliyetler uygun maliyet kapsamında değildir ve proje hazırlık maliyetleri başvuru sahibi tarafından yapılır.
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programınızda Ajans tarafından sağlanabilecek destek en az 50.000 TL denmektedir. Destek oranınız her bir projede en fazla % 50 olacağından bu durumda firma olarak en az 100.000 TL’ lik bir proje mi sunacağız?
Evet. Bu mali destek programı kapsamında toplam yatırım bedeli KDV hariç en az 100.000 TL olan projeler değerlendirmeye alınacaktır. Ajanstan minimum destek oranı olan 50.000 TL destek alabilmek için 100.000 TL’lik yatırım öngörülmüş olması gerekir.
İşletmemde 250 kişiden az çalışanım var ancak yıllık mali bilançom 40 milyondan fazladır. KOBİ olarak değerlendirilir miyim? Mali destek programınız kapsamında destek alabilir miyim?
Başvuru Rehberi tanımlar kısmında ifade edildiği gibi “250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 40 milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeler orta büyüklükteki işletmelerdir.” Dolayısıyla bir işletmenin KOBİ tanımına girebilmesi için hem 250 kişiden az çalışanı olması hem de 40 milyondan az mali bilançosunun bulunması gerekmektedir.
Mobilya mağazası açmak için destek alabilir miyim?
Üretici firma iseniz ve kendi markanızla üretim yapıyorsanız, mobilya satış mağazası açmak için destek alabilirsiniz. Ancak üretimini yapmadığınız ürünlerin (sadece alım ve satışını içeren) toptan veya perakende ticaret destek programı kapsamında değildir.
Projenin yürütüleceği arsa/arazi/depo yeri/ üretim için gerekli imar-izin-ruhsat durumu önemli midir?
Destek almaya hak kazanan tüm projelerin uygulaması her koşulda meri mevzuata uygun olmalıdır. Dolayısı projenin yürütülebilmesi için işletmenin gerekli tüm yasal izinleri almış veya sözleşme imzalanmadan önce sağlamış olması gerekmektedir.
Hammadde satın alımı uygun maliyet olarak kabul edilir mi?
Hayır, hammadde alımları uygun maliyet olarak kabul edilmeyecektir
Yarasa gübresi ile zeytin karasuyundan organik gübre yapıyoruz. Geri dönüşüm kapsamında başvuru yapabilir miyiz?
Başvuru yapılabilir. (Konu olarak yasal iznin bulunması, gübre olarak kullanılabilen bir madde olduğuna ilişkin tanımının başvuruya eklenmesi gerekir.)
7 yıllık firma olarak portakal işlemekte ve paketlemekte yurtiçi ve yurtdışı piyasalara satmaktayız. Aynı işi zeytin için de yapmak istemekteyiz. Başvuru konumuz uygun olur mu?
DOĞAKA, 2014 Yılı Sürdürülebilir Üretim Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programa başvuru yapacak bir işletmenin 01.07.2013 tarihinden önce kurulması, tescil edilmesi ve fiilen faaliyet gösterir durumda olması gerekmektedir.Portakal işleme ve paketleme konusunda 01.07.2013 tarihinden önce faaliyette olmak ve zeytinyağı işleme, paketleme, depolama, sevkiyatı ve pazarlamasının faaliyet alanlarınızda (Ticaret Sicil Gazetesi veya Esnaf Sicil Gazetesi) olması şartı ile işletmenize zeytinyağı işleme, paketleme ve satış amaçlı ek tesis kurmak için başvuruda bulunabilirsiniz.
Tüm başvuru şartlarını taşımak destek almak için yeterli oluyor mu?
Destek alabilmek için başvuru koşullarını sağlamanız gerekmektedir. Ancak bu koşullar sağlanmış olsa dahi projeler değerlendirilirken başvuru sahibinin yeterli teknik uzmanlığa, yönetim kapasitesine, mali yapıya, finansman kaynaklarına ve proje yönetimi konusunda yeterli deneyime, talep edilen bütçenin gerçekçi olup olmadığı gibi hususları içeren bir takım niteliklere sahip olmasının da dikkate alınacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Destek alabilmek için başvuru şartlarını sağlamak gereklidir ancak destek almak için iyi hazırlanmış bir proje de olması gerektiği ve bu hususlar Program Rehberinde ilan edilen “Değerlendirme Tablosu” ile puanlandığı için tek başına başvuru koşulları sağlamak yeterli olmayabilir.
Başvuru Rehberinizde “Bir takvim yılı içerisinde sözleşme yapılan kar amacı güden gerçek ve tüzel kişiler, proje uygulama döneminde ve sözleşmenin sona erdiği tarihi izleyen 1 yıllık süre içerisinde aynı ajansa başvuramaz.” demektedir. Firmamız Ajansınızdan destek almış, uygulama bitiş tarihi 1 yıl olmasına rağmen sözleşme bitiş tarihi üzerinden 1 yıl geçmemiştir. Bu durumda başvuramayacak mıyız?
Bir takvim yılı içerisinde sözleşme yapılan kar amacı güden gerçek ve tüzel kişiler, proje uygulama döneminde ve sözleşmenin sona erdiği tarihi izleyen 1 yıllık süre içerisinde aynı ajansa başvuramaz. 2014 Yılı Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programına başvuru yapabilmeniz için Ajansın önceki yıllar Mali Destek Programından destek almanıza ilişkin proje sözleşme bitiş tarihi itibari ile 1 yıl geçmesi gerekmektedir.
DOĞAKA 2012 yılı Mali Destek Programı kapsamında destek aldım. Proje Sözleşme bitiş tarihi 6 Mart 2013’tür. Güncel Mali Destek Programınızda “Ajanstan daha önceki yıllarda destek alanlar sözleşme bitiş tarihi itibari ile aynı ajansa 1 yıl süre ile destek alamaz” denmektedir. Nasıl bir yol izlemem gerekir?
Sözleşmeniz 6 Mart 2013 yılında bittiğinden 2014 yılı Mali Destek Programına ilişkin hazırlıklarınızı tamamlayarak ve KAYS sistemi üzerinden başvurunuzu tamamladıktan sonra çıktılarınızı hazırlar ve son başvuru tarihi olan 7 Mart 2014 günü saat 17:00 kadar başvurunuzu Ajansımıza teslim edebilirsiniz. Bu tarih öncesinde teslim etmeniz halinde 1 yıllık süre dolmamış kabul edileceğinden başvurunuz geçersiz kalacaktır.
Güneş enerjisi panelleri üreten işletmeler başvuru yapabilir mi? (Evlere kurulmak üzere üretilenler ve şirketlerde enerji ihtiyacını karşılamak için üretilenler)
Başvuru yapılabilir.
İşyeri üzerinde ipotek var ise başvuru yapılabilir mi?
İşletmenin ipotekli olması başvuru yapmaya engel değildir. Ancak işletme mali yapısı açısından da değerlendirileceği için ipotekli olup karlılık durumu düşükse, nakit akışları yavaşsa ya da işletmenin eş-finansman olarak koyacağı en az %50’lik kısmı karşılamada zorluklar söz konusu ise, teknik ve mali değerlendirmede mali kapasite açısından yeterli puanı alamayabilir.
Metal mutfak eşyası üreticilerinin kullandığı kalıplar uygun maliyet midir?
Üretim kalıpları uygun maliyet kapsamına girmektedir, bütçelendirilebilir.
Rehberde desteklerinizden faydalanabilmemiz için 01.07.2013 den önce kurulmuş ve tescil edilmiş olmak gerektiği yazıyor. Peki yasal şube için de bu şart gerekli midir?
Evet, merkezi bölge dışında ancak yasal şubesi TR63 bölgesinde ise, şubenin de Bölgeye 01.07.2013 tarihinden önce kayıtlı, tescil edilmiş ve belirtilen tarih öncesinde faaliyette olması gerekmektedir.
Firmamız Adana ili Ceyhan ilçesine kayıtlı ve faaliyet göstermektedir. Osmaniye ilinde 3 yıllığına başka bir firmadan kiraladığımız işletmede üretim yaparken 20.06.2013 tarihinde işletmeyi fiilen satın aldık ancak şube tescilini 27.09.2013 tarihinde Osmaniye Ticaret Odasına yaptırdık. Bu işletme daha önce kurulu olduğu için proje başvurusu yapabilir miyiz?
İşletme fiilen TR63 bölgesi Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye ilinde faaliyet gösteriyor olsa da şubenin tescil tarihi 27.09.2013’dir. Yani Program rehberinde belirtilen 01.07.2013 tarihinden önce kurulmuş olma ve tescil edilmiş olma şartını taşımamaktadır.
Merkezi bölge dışında olan bir şirket olarak başvuru yapmak istiyoruz. Bölgede bir şubemiz var. KOBİ kriterlerine uygunluk için esas alınacak çalışan sayısı bölgedeki şubenin ki midir yoksa toplam çalışan sayısı mıdır?
Şubenin kar ve zararı merkeze aittir. Şube aracılığıyla elde edilen hakların ve üstlenilen borçların sahibi de işletmenin kendisidir. Dolayısı işletmenin bir bütün olarak istihdam ettiği toplam çalışan sayısı KOBİ tanımına uygun olmalıdır.
Proje kapsamında alacağım makine-ekipman-donanım hizmet alımı vb. rehin göstererek bankadan eş-finansmanımı sağlamak için kredi kullanabilir miyim?
Proje kapsamında alınan makine-ekipmanlar 3 yıl boyunca rehin edilemez, teminat gösterilemez, satılamaz ve mülkiyeti başkasına devredilemez. Eş-finansman, proje kapsamında alınan ekipmanlar rehin gösterilmemek şartıyla kredi kuruluşlarından kredi olarak sağlanabilir.
Çevresel atıkların geri dönüşümle ekonomiye kazandırılması başlığı ile ilgili Antakya Organize Sanayi Bölgesinde yer alan tesisimizde tarımsal atıklardan (zeytin, pamuk vb tarımsal ürün posası -biyokütle- ile gıda atıklarından ) belli oranlarda karışım yaparak biyokütle üretimi yapıyoruz. Program kapsamında başvuru yaparak pelletleme ve yardımcı ekipmanlar almak istemekteyiz. Proje konumuz program kapsamında uygun mudur?
Konu olarak uygundur. Başvuru yapılabilir.
Su damlama sistemleri (su pompası, tribün, vs.) üretiyorum. Başvuru yapmak için uygun koşulları taşıyor muyum?
Üretim kapsamında olduğu için konu olarak uygundur. Başvuru yapılabilir.
Geri dönüşümle hammadde üretimi destekleniyor mu? Örneğin pet şişeden elyaf yapımı destekleniyor mu? Elyafın işlenmesi zorunlu mu?
Granül ya da elyaf üretimi için destek talep edilebilir, elyafın işlenip yeni bir ürün üretilmesi şartı aranmaz.
Firmamız Samandağ ilçesinde kurulu ancak Altınözü’nde yatırım yapmak istiyor. Yatırım için başvuru yapılabilir mi?
Evet. Bölgede kurulu olma ve faaliyette olma şartını karşılayan firmalar bölgenin diğer ilçelerinde yapacakları yatırımlar için destek başvurusunda bulunabilir.
Tarım Makinaları (pulluk, mibzer, pülverizatör, vb) üretimi yapıyorum. Pazar payı genişlemesi ve ihracat hedefiyle yeni teknolojik makinalar alarak kapasite artırmak istiyorum. Sizce uygun mudur?
Mali Destek Programının genel nitelikleri ile uygun olması durumunda değerlendirilebilir. Yenilikçi bir yöntem ile üretim ve pazarlama süreci destek alma ihtimalinizi artırır.
Bir projede üretimde yeniliğin geliştirilmesiyle ilgili (proje hazırlanması ile ilgili değil) firmanın bir eğitim veya teknik danışmanlığa ihtiyacı varsa bunu da bir üniversite öğretim üyesinden veya bir firmadan alacaksa bu danışmanlık bedeli projeden karşılanabiliyor mu?
Proje kapsamında çeşitli konularda eğitim veya danışmanlık alınabilir. Ancak eğitimlerde sertifikalandırılma şartı aranır. Belirli bir belge veya sertifika alımını içermeyen eğitim talepleri uygun bulunmayacaktır. Bunun yanında teknik danışmanlık proje konusuna uygun düştüğü ölçüde bütçelendirilebilir.
İstanbul’da faaliyet gösteriyoruz. Hammaddeyi Altınözü’nden temin ediyoruz. Karlılığımızı artırmak için Altınözü’nde yatırım yapmak istiyoruz. Başvuru yapabilir miyiz?
Firmanız uygun başvuru sahibi değildir. Sıfırdan işletme kurmaya destek verilmemektedir. Yani işletmenin merkezinin ya da yasal şubesinin TR63 bölgesinde olması, 01.07.2013 tarihinden önce kurulmuş ve tescil edilmiş olması ve fiili olarak üretim yapıyor olması gerekmektedir. Rehberde başvuru sahibinin uyguluğu bölümünü inceleyiniz.
Hayvan gübresi çürütülüp paketleniyor. Çuvalla satılması veya marketlerde daha küçük paketlerde satılması uygun proje konusu olarak değerlendirilebilir mi?
Evet. Firma kendi adı ve markasıyla paketleyip satabiliyorsa uygundur. Ancak kamyonda satılan (hammadde) gübre uygun başvuru konusuna girmemektedir. Yani tanıma uygun çuvalla satılması ya da küçük paketlerde satılması uygun olacaktır.
Proje kapsamında makine ekipman alımı söz konusu. Ancak alınacak makinelerle ilgili olarak dışarıdan tedarik edilecek bir uzman tarafından eğitim alınması ihtiyacı doğmaktadır. Alınacak eğitimin maliyeti uygun maliyetler kapsamında mıdır?
Uygun maliyettir ve teknik servis kapsamındadır. Makine ekipman alırken teknik servis ücreti ile birlikte bütçeye ayırmaksızın toplam olarak yazılmalıdır. Teklif mektubunuzda nakliye, kurulum ve sigorta veya garantisi makine ücretine dahil şeklinde alınmalıdır.
Proje ortağından kasıt firmanın ortağı mıdır? Değilse aradaki fark nedir?
Burada bahsedilen ortak firma ortağı değildir. Proje ortağından kasıt; proje kapsamında gerçekleştirilecek faaliyetlerin iki ayrı işletme tarafından (iki KOBİ, bir KOBİ bir Kooperatif, ya da iki Kooperatif) ortaklaşa gerçekleştirilmesi ve doğacak maliyetlere beraber katlanılması veya yararlanılmasıdır.
Kendi markamla makine parçası üretip başka bir firmaya satıyorum. Desteklerden yararlanabilir miyim?
Bu programda uygun başvuru sahipleri için imalat yapıyor olma ön şartı bulunmaktadır. Makine parçası imalatı da program kapsamındadır. Proje başvurunuz başarılı olması halinde destek alabilirsiniz.
Tarımsal sulama için ek parça üretiyorum. Ham plastik alıp sulama için conta üretiyorum. Uygun başvuru sahibi miyim?
Konunuz imalat olduğundan ve belli bir hammaddeyi işleyerek bir işleve sahip yeni bir ürün ürettiğinizden uygundur.
Makine üretiyorum. Hammadde olarak demir alabilir miyim?
Hayır, hammadde alımı uygun olmayan maliyetler kapsamındadır.
Bölge ilçelerinden birinde faaliyet gösteren sulama kooperatifiyiz. Şebekeden aldığımız suyu tarlalara dağıtma işlemini gerçekleştiriyoruz. Uygun başvuru sahibi miyiz?
Sulama kooperatifleri sermaye yapıları gereği ticari esaslara göre faaliyet göstermemektedir ve ürün sulama birincil tarımsal faaliyet olarak bu mali destek programı kapsamında değildir.
2010 yılında kurulmuş bir işletmeyim. Ancak çeşitli sebeplerden dolayı faaliyetlerimizi durdurmak zorunda kaldık. Eğer bu mali destekten faydalanabilirsek faaliyetlerimizi gerçekleştirmeye başlayacağız ayrıca entegre tesiste kurmak istemekteyiz. Sağlayacağınız desteklerden yararlanabilir miyiz?
Faaliyette olmadığınız için uygun değildir. Program kapsamında firmanın 01.07.2013 tarihinde önce kurulmuş olmasının yanında faaliyette olma şartı da aranmaktadır. Sunacağınız destekleyici belgelerde (hesap özeti veya bilanço) finansal bir akım da gözükmeyeceğinden değerlendirme dışı kalacaktır.
Geri dönüşüm yöntemiyle atık plastikten granül üretiyorum. Ürettiğim granül başka firmalar tarafından sandık yapımında kullanılıyor. (yani sandık üretimi için hammadde üretiyorum) Mali Destek Programı kapsamında uygun başvuru sahibi miyim?
Evet.
Çatı yapımı küçük ölçekli yapım işi olarak değerlendirilebilir mi? Çatı yapımı uygun mudur?
Belirlenen kısıtları aşmadığı müddetçe (Ajans tarafından sağlanan mali desteğin %30’unu geçmemek kaydıyla) yapılabilir. Ancak söz konusu yapım işlerinin, yürütülecek proje faaliyetleri ile ilgili olması ve mutlaka projenin diğer aşamaları ile uyumlu olması gerekir. Örneğin, paketlenen ürünleri depolamak için tadilat yaptırdığınız alanda ürünlerde meydana gelebilecek bozulmayı engellemek için çatı onarımı gibi.
Makine alımı projelerinde, makineler birinci el mi olmalı?
Evet, kesinlikle alınacak makineler yeni (kullanılmamış) olmalıdır. 2. el makine-ekipman alımı uygun maliyet olarak kabul edilmeyecektir. Tüm satın almaların, proje başvurunuz başarılı olduktan ve Ajansla sözleşme imzaladıktan sonra yapılması gerekmektedir.
Kendi ürününü üreten ve satan işletmeler, program kapsamında satışa yönelik teşhir dolapları satın alabilir mi?
Üretim yapan bir firma teşhir dolaplarını sahibi olduğu kendi satış yerlerinde kullanacak ise bunların maliyetlerini de bütçeye yazabilir. Ancak toptan satış yapan bir firma ise ve teşhir dolapları perakende satış yapan başka yerlerde (pastanelerde, marketlerde, kuruyemişçilerde vb) kullanılacak ise bu maliyetler bütçelendirilemez.
Şirketi 02.07.2013’de karımın üzerine devrettim. Uygun başvuru sahibi miyim?
Devredilen şirket hukuki olarak ortadan kaldırılmamışsa (tüzel kişiliğine son verilmemişse) ve sadece hisse devri şeklinde gerçekleşmiş ise 01.07.2013 tarihinden önce tescil edilmiş olmak kaydıyla şirket uygun başvuru sahibidir.
Eğer destek almaya hak kazanırsam, ancak hiçbir ödeme işlemi yapmaksızın bu haktan vazgeçersem herhangi bir yaptırıma tabi olur muyum?
Hayır, sözleşme imzalanıp size ödeme yapılmadığı sürece herhangi bir yaptırıma tabi olmazsınız. Sadece bu hakkı kaybedersiniz.
Sadece e-ticaret hizmeti veriyorum. Uygun başvuru sahibi miyim?
Sadece e-ticaret hizmeti veren işletmeler bu destek kapsamında uygun başvuru sahibi değillerdir. İmalatçı firma olmak kaydıyla kendi imal ettiğini ürünleri internet üzerinde satışı konusunda yatırım yapmak üzere başvuruda bulunulabilir.
Atık plastik malzemelerden geri dönüşüm yöntemiyle PVC yapımında kullanılan bir malzeme üretiyorum. Başvuru konum uygun mudur?
Konu olarak uygundur, başvuru yapılabilir.
Tekstil atölyem var. Fason üretimin yanı sıra kendi üretimimi de gerçekleştiriyorum. İşlerimi büyütmek istiyorum. Uygun başvuru sahibi miyim?
Bu Mali Destek Programı kapsamında başvuru yapacak firmalar kendi adına üretim yapıyor olabileceği gibi, başka markalara da üretim yapıyor olabilir. Asıl olan firmanın üretim ve satış yapıyor olmasıdır. Tekstilde kapasite artırımı E-4 kapsamında (Başvuru Rehberi eklerine bakınız) olduğu için, kapasite artırımı uygun değildir ancak modernizasyon konusunda başvuru yapılabilir. Bunun yanında kendi makasıyla satış yapanlar puanlama aşamasında daha avantajlıdır.
Faaliyet konumuz öncelikli sektörlerden değil. Program kapsamında sadece rehberde bahsettiğiniz öncelikli sektörleri mi destekliyorsunuz? Bu sektörler dışında bir konuda başvuru yapılamaz mı?
Hayır, rehberlerde yazan öncelikli sektörler ilave puan alacak sektörlerdir; bölgede lokomotif sektör olması hedeflenen sektörlerdir. Bu sektörlerin dışındaki sektörlerden de başvuru alınacaktır. Rehberde açıkça yazan ve uygun olmayan konular dışında bu programa üretim (imalat) yapan tüm sektörler başvurabilir.
Rehberde araç alımını öngörülen Ajans destek miktarının %20’si oranında destekleyeceğiniz yazmaktadır. Peki, sevkiyat için alacağım araç bu oranın üzerindeyse ne yapabilirim. Yine de bu imkândan faydalanabilir miyim?
Eğer satın alacağınız araç destek oranını aşıyor ise, destek alabileceğiniz kadar tutarı bütçeye yazmanız gerekmektedir.
Destek kapsamında satın alabileceğimiz ticari araçlar 1. el olmak zorunda mı?
Evet. Ajans desteğinizle alacağınız tüm makine, ekipman ve araçlar 1. el (kullanılmamış) olmak zorundadır.
Hassa da uygulayacağım projede yurtdışındaki firmamı proje ortağı yapabilir miyim?
Başvuru Rehberi 3.1.2 Bölümü “Ortaklıklar ve Ortakların Uygunluğu” başlığı altında ortaklar tanımlanırken “Ortaklar, Ajansın faaliyet gösterdiği TR63 Düzey 2 Bölgesinde (Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye) kayıtlı olması veya merkez ya da yasal şubesinin bu bölgede bulunması hariç, başvuru sahibi ile aynı uygunluk kriterlerini karşılamalıdır.” denmektedir. Yani Proje Ortağı firma Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illeri dışından da olabilir. Ancak her halükarda yatırımın bölge (TR63 Bölgesi) içinde yapılmış olması gerekecektir.
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programınızda uygun başvuru sahibi olarak nitelendirilen ticari esaslara göre faaliyet gösteren kooperatif nedir?
Türk Ticaret Kanunda geçen kooperatif şirket tanımına uyan, ticaret sicili bulunan, diğer hususlarda KOBİ tanımına uygun ürün işleyen, satış ve pazarlamasını yapan, bu iştigal alanlarında faaliyet gösteren, tüzel kişiliği haiz sermaye yapısı mevcut işletmelerdir.
Madeni yağ üretimi desteklenebilecek konular arasına girer mi?
Madeni yağların salt alınıp-satılması veya toptan ticareti destek kapsamında girmemektedir. Ancak üretimini yapan bir firmanın mevcut işlerini daha geliştirmesine yönelik proje faaliyetleri desteklenebilir.
Proje kapsamında leasing (finansal kiralama) yoluyla makine ekipman alınabilir mi?
Proje ile alınacak makine ekipmanın mülkiyetinin satın alma ile birlikte başvuru sahibine geçmesi gerekmektedir. O nedenle uygun bir satın alım yöntemi değildir.
Yedek parça imalatı yapan firmalar da programa başvuru yapabilir mi?
Bir firmanın nihai ürünün yedek parça olması başvuru yapmasına engel değildir. Başka firma ya da sektörlere yedek parça üreten KOBİ’ler de programa başvuru yapabilir.
Ürün işleyen firma olarak yeni üreteceğimiz ürünler için mevcut atıl binamızın onarımı da proje yazarak destek alabilir miyiz?
Projenin uygulanması için mutlaka gerekli olan ve binaya ilişkin eklenti, tadilat ve yapım işleri sözleşme sonrasında gerçekleştirilecek olması koşulu ile ve Ajanstan tarafından sağlanacak destek tutarının %30'unu aşmamak üzere uygun maliyet olarak değerlendirilmektedir
Gerçek kişi ticari unvanımız ile arıcılık yapıyor, yılda yaklaşık 7 ton üretim yapıyoruz. Fakat ticari sicil kaydımızda sadece toptan ve perakende bal alıp sattığımız yazıyor. Destek alabilir miyiz?
Proje başvurusunun Başvuru sahibi kurumun görev ve yetki alanı içinde bulunması gerekmektedir. Aynı zamanda faaliyette olması gerekmektedir. Alım-satım hizmet sektörü (toptan ticaret) olduğundan uygun başvuru sahibi olarak nitelendirilmemektedir. Ticaret sicil gazetesinde faaliyetinizin üretimi kapsaması gerekmektedir.
Proje kapsamında sadece makine-ekipman mı alınmaktadır?
Proje tek başına makine-ekipman alımı değildir. Üretim, ürün işleme, etiketleme, paketleme makinaları alımı veya bunlara ilişkin makine üretimleri yanında, depolama, sevkiyat ve pazarlama süreçlerine ilişkin yazılım, donanım, e-ticaret, web sayfası yapımı, pazar araştırması, ürün-marka tanıtımı, proje yürütmek üzere istihdam edilen yeni kişilerin brüt maaşları ve seyahat gündelikleri, proje denetim maliyeti, küçük ölçekli yapım işleri, görünürlük maliyetleri de desteklenmektedir. Proje faaliyetler bütünü olduğundan en az ikiden fazla faaliyet içeren projelerin daha yüksek puan alabileceği Program Rehberi ve içindeki Değerlendirme Tablosundan anlaşılacaktır.
Mobilya sektörünün tanımı nedir? Kapı, pencere üretimi yapan firmalar sektör önceliğinden yararlanabilir mi?
Mobilya tanım olarak oturulan, çalışılan ve yaşanan yerlerin süslenmesi ve türlü amaçlarla donatılmasına yarayan eşyalardır.Bu bakımdan koltuk, kanepe, yatak, dolap, masa ve sandalyenin yanı sıra, TV ünitesi, sehpa, kitaplık, vitrin, vestiyer, kapı ve pencere üretimi de mobilyacılık kapsamındadır. Bu konularda faaliyet gösteren işletmeler sektör önceliklendirmesinden faydalanabilirler. Ayrıca mobilya ahşap malzemeden olacağı gibi plastik, metal ve cam malzemelerden de olabilir.
Başvuru rehberinizde son 3 yıla ait onaylı bilanço veya hesap özeti istenmektedir. 2013 yılı Bilançoları Mart 2014 yılında vergi dairesince onaylanacağından 2013 yılına ait olanı nasıl sunmalıyız?
2013 yılı bilanço veya hesap özetiniz vergi dairesi olaylı olmasa dahi Serbest Mali Müşavir, Yeminli Mali Müşavir ya da Firma imza yetkiliniz tarafından onaylı olması yeterlidir. Ayrıca onaylı olmak şartıyla geçici mizanlarınızı da sunabilirsiniz. Başvurunu başarılı olması durumunda proje yürütmeye ilişkin ajansla sözleşme imzalanırken resmi onaylı belgenizin aslı ya da onaylı fotokopisi istenecektir.
Mali Destek Programınızda üretim, işleme, etiketleme, paketleme, depolama ve sevkiyat süreçlerinin tümüne yönelik mi proje sunmalıyız?
Başvuru Rehberindeki Değerlendirme Tablosu incelendiğinde anlaşılacağı üzere belirtilen alanların en az ikisine yönelik makine, ekipman, mal, hizmet alımı içermesi, değerlendirmede sadece birine yönelik olana göre daha yüksek puan almanızı sağlayacaktır. Bu süreçlerden sadece birisini içermesi başvuru yapmaya engel değildir.
Seracılık faaliyetleri destekleniyor mu?
Seracılık dahil birincil tarımsal faaliyetler program kapsamında desteklenmemektedir. Ancak Başvuru sahibi belli bir tarımsal ürünü hem serasında üreten hem işleyense, ürün işleyen bir firma olarak serada da kullanmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarına yapacağı yatırımı için destek alabilir. Serada ürettiği ürünü işlemeyen veya sadece seracılık faaliyeti gösteren işletmeleriler program kapsamında destek alacaklar olarak tanımlanmıştır.
Ajans destek miktarının %20’sini geçmemek şartıyla ticari araç alabileceğimizi söylüyorsunuz. Peki, bu ticari araç kapsamına giren araçlar nelerdir?
İndirme bindirme ve sevkiyat amaçlı frigofrik araç, forklift, küçük sabit vinç ve kamyonet gibi araçlar alınabilir.
Madeni Mutfak Eşya Sektörünün tanımı neleri kapsamaktadır?
Madeni Mutfak Eşya Sektörü hammaddesi çelik, alüminyum vb. olan mutfak eşyaları olmakla birlikte; sektörün yapısı gereği, teflon, cam, melamin vb. malzemelerin kullanıldığı mutfak eşyaları da Madeni Mutfak Eşya Sektörü kapsamında sayılmaktadır.
Hatay ilinde kayıtlı bir firma Kahramanmaraş iline yatırım yapabilir mi?
Bölgede kayıtlı olma şartını taşıyan başvuru sahipleri Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye illerinden herhangi birinde yatırım yapabilir.
Başvuru Rehberinde belirtilen “tüm projeler her koşulda meri mevzuata uygun olmalı ve aşağıdaki konuları ve faaliyetleri kesinlikle içermemelidir” başlığı altında “Sıfırdan lisans gerektirecek büyüklükteki yenilenebilir enerji uygulamaları (1MW)” denmektedir. İşletmemize üretim, işleme ve paketleme süreçlerinin elektrik ihtiyacı için yenilenebilir enerji için panel alabilir miyiz?
Başvuru Rehberinde belirtilen ve programın “Öncelik 2. Mevcut işletmelerde lisans gerektirmeyecek büyüklükteki yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması” başlığı altında enerji verimliliğini sağlayacak yenilikçi bir yöntem olarak 1 MW’ı aşmayacak elektrik üretimini içeren yatırımlar uygun maliyet olarak değerlendirilebilecektir. İşletmenizin üretim, işleme ve paketleme süreçlerinin elektrik ihtiyacının karşılanması amacı ile panel alımı, kurulumu vb yatırımlar uygun yatırımlardır. Ancak sadece elektrik üretimini amaçlayan, yenilenebilir enerji kaynaklarının işletmede kullanımını amaçlamayan panel veya rüzgâr tirbünü alımı ve buna ilişkin bakım, onarım içeren projeler desteklenmeyecektir.
Dondurma üreticisiyim. Soğuk hava deposu kurmak istiyorum. Başvuru konum uygun mudur?
Soğuk hava deposu kurulumlarının minimum 500 metrekare ve üzeri olması gerekmektedir. Başvuru Rehberinde geçen Teşvik Edilmeyecek veya Teşviki Belirli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları Listesinde soğuk hava deposu kurulumu için 500 metrekarenin altındaki soğuk hava deposu yapımının uygun olmadığı geçmektedir. Soğuk hava deposunun inşaatını size ait olmak üzere küçük ölçekli yapım işleri ve içinin donanımı için Ajansımızdan destek talep edebilirsiniz.
Yenilenebilir enerji anlamında işletmelere güneş enerjisi sistemleri kullanılabilir mi?
Sıfırdan lisans gerektirecek büyüklükteki (1MW’ı aşan) yenilenebilir enerji uygulamaları (rüzgar, güneş, dalga vb.) hariç yenilenebilir enerji uygulamaları desteklenecektir. Sıfırdan lisans gerektirmeyecek, yani 1 MW/saat elektrik üretimi geçmeyen güneş enerjisi panel sistemleri için aranan şartlardan biri, bu sistemin üretim yapan bir işletme tarafından kurulmuş olması, bu yatırımın mutlaka işletme süreçlerinde kullanılmak üzere yapılmış gerekmektedir.
Belediyeye ait bir Anonim şirketiz. Mali destek programınıza başvuru yapabilir miyiz?
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi Mali Destek Programı tamamen ticari esaslara göre faaliyet gösteren KOBİ, Kooperatif ve Birliklere yöneliktir. Başvuru rehberi KOBİ tanımında “kamu kurum/kuruluşu veya birkaç bağlı işletmenin tek başına veya müştereken, bu işletmenin % 25 veya daha fazlası hissesine sahip olmama şartı” arandığı için; kamu sermayesinin % 25’den fazla bulunduğu bir işletme özel sektör işletmesi olarak kabul edilmemektedir. İşletmeniz bağlı işletmedir. Uygun başvuru sahibi değildir.
Yılın belli aylarında faaliyet gösteren, diğer aylarında kapalı olan işletmeler başvuru yapabilir mi?
DOĞAKA 2014 Mali Destek Programlarına başvuru yapmak isteyen işletmenin 01.07.2013 tarihinden önce kurulmuş olması gerekmektedir. Bu şartı sağlamakla birlikte yılın belirli aylarında faal olan diğer aylarda sektör gereği faal olmayan işletmelerin başvuru yapmasına bir engel yoktur. Ancak işletmenin faal olmadığı aylarda kaydının silinmemesi ve hukuksal olarak varlığını sürdürüyor olması gerekmektedir.
Geri dönüşüm sektöründe atık ayrıma alanında faaliyet gösteriyoruz. Sadece çöpü ayrıştırma amaçlı atık ayırma makinesi için yatırım yapılabilir mi?
Evet, atık ayırma da geri dönüşüm kapsamında olduğu için başvuru yapılabilir, bu konuda yapılacak yatırım için destek talep edilebilir.
Çırçır ayıklama fabrikamız var, programa başvuru yapabilir miyiz?
Kütlü pamuk işleme “EK-4 Teşvik Edilmeyecek veya Teşviki Belli Şartlara Bağlı Yatırım Konuları” arasında yer aldığı için uygun değildir.
Mısır kurutma, silo alımı konusunda başvuru yapılabilir mi?
Evet, rehberde belirtilen limitler dahilinde uygundur.
Hem makine-ekipman alımı, hem yenilenebilir enerji yatırımı hem de geri-dönüşüm konusunda başvuru yapılabilir mi?
Firmanın faaliyetleri ve ihtiyaçları bu konuların tamamını kapsıyorsa başvuru yapılabilir. Örneğin, geri-dönüşüm konusunda faaliyet gösteren bir firma hem ayrıştırma makinesi alabilir hem de elektrik kullanım maliyetlerinin düşürmek için güneş paneli kurabilir.
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı kapsamında sadece yazılım alımı (CRM gibi) yapılabilir mi? Bunun yanında üretime yönelik makine ekipman yatırımı yapmak gerekli midir?
Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı kapsamında başvuru sahibinin üretim yapan bir firma olması şartı ile, makine-ekipman yatırımı yapmaksızın, yazılım satın alabilir veya sevkiyat ve satış-pazarlamaya yönelik yatırım yapabilir.
Türkiye çapında marka olan bir zeytinyağı firmasının yıllardır bayisiyiz. Ticaret sicil gazetemizde zeytin işleme, alım-satımı da yazmaktadır? Ancak üretim yapmıyoruz. Sizden alacağımız destekle birlikte üretim yapmak istiyoruz. Uygun başvuru sahibi miyiz?
Ticaret Sicil Gazetenizde işletme için “imalat” yapar yazıyor olsa da imalat alanında fiilen faaliyet gösterilmiyorsa işletmeler uygun başvuru sahibi olarak nitelendirilememektedir. Başvuru yapılmış olması halinde zorunlu destekleyici belgeler içinde sayılan mevcut kapasite raporunu sunamayacak olmaktan dolayı destek almama durumu ile karşılaşılacaktır.
Faaliyet alanında “üretim” kelimesi yer alan, ancak fiili olarak üretim yapmayan ve uygulayacağı projesi ile birlikte üretime geçecek olan işletmeler bu program kapsamında başvuru yapabilir mi?
Hayır, Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı (YENİ) kapsamında, başvuru sahibinin uygunluk koşullarında birisi de “personel ve makine ekipmanıyla birlikte işler durumda olmak” tır. Program, üretim (imalatçı) yapan ve ticari esaslara göre faaliyet gösteren KOBİ, Kooperatif ve Birlikler’e yöneliktir.
Program kapsamında 01.07.2013 tarihinden sonra kurulmuş firmalar başvuru yapamıyor. Peki, 01.07.2013 tarihinden önce kurulmuş şirket satın alınarak başvuru yapılabilir mi?
Programa başvuru yapma konusunda aslolan tüzel kişi yani şirketin kendisidir. Şirketin satılması ve el değiştirmesi başvuru yapmaya engel değildir. 01.07.2013 tarihinden önce kurulmuş olmak şartını sağlayan firmalar başvuru yapabilir.
Ürün işleyen bir firmamız var, ürün işleme konusunda değil ama işlenen ürünün sadece pazarlama ve sevkiyat alanında yatırım yapmak istiyoruz? Yatırımın ille de ürün işleme üzerinde olması mı gerekir?
İşlediğiniz ürünün sadece satış, pazarlama ve sevkiyat için gerekli ihtiyaçlar içinde yatırım yapabilir. Ürün işleyen firmanın bir ihtiyaç yoksa üretim üzerine yatırım yapılması gerekmez. İmalatçı (üretici) firma olmak sadece ön şarttır.
Su şişeleme işi ile meşgulüz. Hem ürün çeşitliliği hem de güneş enerjisi yatırımları için başvuru yapmak istiyoruz. İki ayrı proje mi sunmamız gerekiyor?
Hayır, aynı projede her iki konuya yer verilebilir. Ayrı ayrı iki proje sunmaya gerek yoktur.
Bölgede (Hatay, Kahramanmaraş ve Osmaniye) kurulmuş ancak sahibi yabancı bir şirket başvuru yapabilir mi?
Evet, şirket sahibinin kim olduğu önemli değildir. Önemli olan firmanın kaydının Bölgede olup olmadığıdır.
Daha önce kurulmuş ancak şu anda proje başvuru ile birlikte faaliyete geçmek istiyoruz. Başvuru yapabilir miyiz?
Hayır, başvuru sahibinin uygunluk koşullarında biri de faaliyette olmasıdır. Firmanın makine- ekipmanı ve personeli ile işler durumda olduğunun kanıtlaması gerekmektedir.
Tarımsal bir ürünün ekimi, dikimi, hasadı için Ajans destek veriyor mu?
Ekim, dikim, hasat gibi faaliyetler rehberde sayılan birincil tarımsal faaliyetler olduğu için desteklenmemektedir.
Damlama sulama konusunda faaliyet gösteriyoruz. Damlama sulama sisteminin elektrik ihtiyacı için güneş paneli veya rüzgar gülü için destek talep edebilir miyiz?
Program kapsamında, başvuru sahibinin ticari esaslara göre faaliyet gösteren üretici (imalatçı) KOBİ, Kooperatifler yada Birlikler olması gerektiğinden yenilenebilir enerji yatırımı yapılabilmek için önce uygun başvuru sahibi koşularının sağlanması gerekmektedir.
Esnaf Odasına kayıtlı işletmeyiz. Ancak hiç SGK’lı çalışanımız yok. Başvuru yapabilir miyiz?
Esnaf Odasına kayıtlı olduğunuz için SGK’lı çalışanınız olmasa da kendinizin SGK kaydı olduğu için 1 kişilik işletmesiniz, bu nedenle KOBİ tanımına uyuyorsunuz ve diğer hususlar uygun olduğu takdirde, SGK’lı çalışanınızın olmaması başvuru yapmanıza engel teşkil etmemektedir.
Belli bir sektörde faaliyet gösteren bir işletme başka bir sektörde faaliyet gösterecek şekilde Ajansa başvuru yapabilir mi?
Hayır, “Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı” kapsamında işletme faaliyet konusu dışında bir alanda yatırım yapılamaz.
İşletmemizin faaliyet alanlarında imalat yazmıyor. Ancak proje kapsamında mutfak eşyaları imalatı yapmak istiyoruz. Ajansa başvuru yapabilir miyiz?
Hayır, “Sürdürülebilir Üretimin Geliştirilmesi ve Yenilikçilik Mali Destek Programı” faaliyet alanınızda yer almayan bir konuda başvuru yapamazsınız. Faaliyet alanınızda değişiklik yapılmış ise bunu da program ilan tarihinden önce yapılmış olması gerekirdi.
Ferforje işiyle ilgileniyoruz. Başvuru yapabilir miyiz?
Evet, faaliyet konunuz uygundur. Rehberde sayılan diğer hususlara uymak şartıyla başvuru yapılabilir.
Narenciye paketleme işi yapıyoruz. Ürünlerimizi saklamak için 1.000 metrekarelik bir soğuk hava deposu için başvur yapılabilir mi?
EK-4 Teşvik Edilmeyecek ve Teşviki Belirli şartlara Bağlı Yatırım Konuları altında sayılan soğuk hava deposu yatırımlarında minimum 500 metrekare şartı arandığı için 1000 metrekare soğuk hava deposu hedefi ile yatırım konunuz uygundur.
Çevre atık yönetmeliği gereği her yıl çevre 20.000 TL ödüyoruz. Bu gideri projeden karşılayabilir miyiz?
Hayır, yasal olarak ödemekle yükümlü olduğunuz bu tür giderleri (vergileri) proje bütçesinden karşılayamazsınız.
Alacağım makine ekipman için bir usta 2 işçi istihdam etmem gerekiyor. Proje bütçeme bu kişilerin maaşlarını ve SGK giderlerini ekleyebilir miyim?
Hayır, proje bütçesine sadece proje uygulama aşamasında görev alacak personelin maaşları yazılabilir.
Pastanecilik ve künefe yapımı konusunda başvuru yapılabilir mi?
Başvuru yapılabilir.
Mermer sektöründe faaliyet gösteriyoruz, kendi elektrik ihtiyacımızı karşılamak amacıyla güneş enerjisi yatırımı için başvuru yapabilir miyiz?
Evet, başvuru yapabilirsiniz.
Şirket sahibi olmadan şahıs olarak bu programa başvuru yapılabilir mi?
Hayır, başvuru yapabilmek için ya şirket gibi tüzel kişi yada ticari unvana gerçek kişi (Şahıs firması) olmanız gerekmektedir. Bu program başvuru yapabilmek için bir ürünün imalatını gerçekleştiren olarak Esnaf ve Sanatkârlar Odasına ya da Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı olmanız gerekmektedir.
Yenilenebilir Enerji Yatırımları için faaliyet alanına eklemesi gerekiyor mu?
Hayır. Firmanız faaliyet alanında yazması gerekmez. Program kapsamında başvuru sahibi, proje ve faaliyet ve maliyetlerin uygunluğu kriterlerini karşılamanız koşulu ile yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yapabilirsiniz.
Yenilenebilir enerji konusunda yapacağımız yatırım ile üreteceğimiz elektrik işletmemizde kullanacağımızdan fazla ise başvuru yapılabilir mi? Yani proje kapsamında yapacağımız yenilenebilir enerji yatırımından firmamız kazanç elde edebilir mi? Yoksa sadece kullanacağımız kadar mı elektrik üretmemiz gerekir?
Yenilenebilir enerji yatırımınız 1 MW’ın altında olması dışında bir şart yoktur. Üreteceğiniz elektrik kullandığınızdan az veya fazla olabilir. Kullanım fazlasından ek gelir elde edebilirsiniz.
Şahıs firmasıyım, başvuru yapabilir miyim?
Şahıs firması da KOBİ kapsamındadır, başvuru yapabilirsiniz.
Teşvik ve mali destek aynı anda alınabiliyor mu?
Bir proje kapsamında aynı makine-ekipman-teçhizat-hizmet vb. alımları için aynı anda birden fazla destek programından destek alınamaz. Teşvik Belgesine sahipseniz ve teşvik belgesi kapsamında olmayan ek yatırımlarınız için Ajansımıza başvurabilir destek alabilirsiniz. Ajanstan destek alacaksanız, Ajanstan proje başvurunuz ile talep ettiğiniz yatırım için aynı anda Ekonomi Bakanlığına ve bir başka kuruma aynı yatırım içeriği için teşvik veya hibeden yararlanmamamız gerekecektir. (Başvuru Rehberi ekindeki Çifte Finansmanın Önlenmesi Taahhütnamesini inceleyiniz.
2014 Yılında iki ayrı mali destek programı ilan etmiş durumdasınız? İki mali destek programına aynı yatırım için başvuru yapıp ikisi de başarılı olursa uygun olanı seçebilir miyiz?
Kalkınma Ajansı ve diğer kurumların farklı destek programlarından aynı yatırım için destek alınamaz. (Başvuru Rehberindeki Çifte Finansman Taahhütnamesine bakınız.) Ancak farkı yatırımlar için destek başvurusunda bulunulabilir. Farklı yatırım konularını farklı programlara sunulması halinde ise Avrupa Birliği de-minimis kuralı gereği üç yıllık dönemde aynı firmanın 200.000 Avronun üzerinde devlet desteği almamış olması gerekir. Bu kurala ilişkin sorumluluk başvuru sahibine aittir.
Destek almaya hak kazanan firma sözleşme imzalanmaz ise bir yaptırımı var mı?
Hayır.
Başka bir firmanın fabrikasını kiralayan firma için başvuru sahibi kimdir?
İmalat amaçlı olarak fabrikayı kullanan (kiracı) yani adına imalat yapılan firmadır. İmalat yeri kiralanmış ise sözleşme imzalanması aşamasında noter tasdikli en az 3 yıllık kira kontratı sunulması gerekir.
Organize Sanayii Bölgesinde Ekonomi Bakanlığından almış olduğumuz Yatırım Teşvik Belgesi ile Bina yatırımını tamamlamış bulunmaktadır. TÜBİTAK destekli projemiz sonucunda ortaya çıkmış olan ürünümüzün Endüstriyel anlamda üretimine başlamak istiyoruz. Bu aşamada Ajansınızın hangi destek kalemlerinden yararlanabiliriz?
Firmanızın 01.07.2013 tarihinden önce faaliyette olması yani makine-donanım ve personeli ile birlikte işler durumda olması gerekmektedir. Firmanıza ait endüstriyel tasarım belgeniz olmakla birlikte fiili olarak herhangi bir faaliyetiniz bulunmadığınızdan bu mali destek programı kapsamında uygun başvuru sahipleri için sayılan koşulları taşımadığınız anlaşılmaktadır.